Transformation towards the next generation

Ze stuiten soms op weerstand, maar nu de overheid zich terugtrekt zijn ze steeds meer nodig: maatschappelijk leiders. Ze handelen niet uit egoïsme of politieke motieven, maar omdat ze een misstand willen aanpakken. Toch worden ze vaak wantrouwig bekeken. Ten onrechte.

Dat maakt hun leiderschap anders dan dat bij innovaties of het aanboren van een nieuwe klantbehoefte, omdat deze vaak zijn gebaseerd op commerciële motieven of verbetering van efficiency. Het gaat hier om echt leiderschap: er is maatschappelijke of politieke weerstand, het is persoonsgebonden en de acties komen niet voort uit formele plichten en functies, maar uit een persoonlijke drive. Dat is ook iets heel anders dan ‘gewoon’ bestuur of professioneel management. De ware leiders willen hun sociale impact vergroten. Het is voor hen niet voldoende eenmalig protest aan te tekenen of hun verontwaardiging in kleine kring of via sociale media te uiten. Hun persoonlijke gedrevenheid moet leiden tot een echte verandering, die het liefst een bestaande misstand uit de wereld helpt.

Pioniers

Je kunt drie soorten maatschappelijk leiders onderscheiden. Er zijn de pioniers van een nieuwe aanpak of dienst, de openlijke uitdagers van bestaande instituten, en er zijn de bestuurders die opereren met een maatschappelijke drive ‘beyond the call of duty’. Bovendien spreken we van maatschappelijk leiderschap omdat deze mensen opereren vanuit het particuliere domein. Het zijn burgers, bedrijven en non-profitorganisaties die iets goeds willen doen voor de samenleving, niet vanuit aan de overheid verbonden posities en niet uit politieke motieven.

Vanuit dat perspectief bezien zijn er in Nederland meer maatschappelijk leiders dan we beseffen. Zoals Jos de Blok, die Buurtzorg oprichtte met zijn passie voor wijkverpleging en een drive voor echte, betrokken hulp voor cliënten en voor niet-bureaucratische efficiency. Of Willemijn Verloop, die de branchevereniging Social Enterprise NL startte, gericht op het promoten van organisaties die zich aan de hand van een duurzaam commercieel bedrijfsmodel inzetten voor vergroting van hun maatschappelijke impact. En Paul Baan, die als filantroop de Noaber Foundation startte volgens de filosofie van het ‘ondernemend realiseren van maatschappelijk rendement’, en VitaValley, gericht op ICT-gedreven zorg-innovaties. Er zijn ook Bekende Nederlanders die maatschappelijk actief zijn, zoals Marco Borsato, Richard Krajicek en Paul van Vliet.