Gezond én lekker in de broodtrommel
Nu de scholen overal weer volop draaien, is het voor veel ouders een dagelijkse worsteling om te bepalen waarmee zij het broodtrommeltje van hun kinderen vullen. Het is een kunst om een goede balans te vinden tussen wat de ouders belangrijk vinden (gezond in alle opzichten) en wat de kinderen voorop stellen (lekker in alle opzichten).
Tik de zoekterm “school lunch” in op Google en je zult zien dat er een hele adviesindustrie over dit onderwerp is ontstaan.
De tijd van zes bruine boterhammen (drie met kaas, drie met worst) ligt ruim achter ons. Kijkt u even mee? Hartige clafoutis met tomaten en geitenkaas of toch liever tortilla met roseval-aardappelen en paddestoelen, of pittige muffins of wraps met kipfilet?
‘t Klinkt misschien wat bewerkelijk allemaal, maar één en ander valt verre te prefereren boven vette kledder-uit-het-kuipje, afgerond met een candybar en een blikje cola. Dat blikje frisdrank kopen de kids in de schoolkantine of uit de automaat (een winstpakker voor de scholen). In de kantine vinden ze ook een rijk aanbod aan gefrituurde ‘lekkernijen’ (kroketten, frikadellen, boomstammetjes) en dikmakers als gevulde koeken, kano’s en spritsen.
Geen wonder dat het Voedingscentrum al tien jaar campagne voert om de schoolkantine gezond te maken. Een beperkt aanbod aan snacks, een ruime sortering fruit, water in plaats van frisdrank – het zijn maar een paar tips voor kantinebeheerders. Het Voedingscentrum, gesteund door het ministerie van VWS, biedt stappenplannen om de kantine gezond te maken en reikt jaarlijks de Schoolkantine Schaal uit.
Het aanbod in de Nederlandse schoolkantine is aanvullend op de inhoud van het oer-Hollandse trommeltje (maar vlak het aantal kinderen niet uit dat hun brood weggooit en op school of daarbuiten aan het snacken slaat!). Hoe anders is dat in een aantal buitenlanden, waar warm eten op school heel normaal is.
Het is niet voor niets dat Jamie Oliver al sinds 2005 onvermoeibaar campagne voert om de Britse school lunch op een gezonder plan te tillen. Iedere Engelsman heeft herinneringen aan de weerzinwekkende maaltijden die op school werden verstrekt. Witte bonen in tomatensaus was nog wel het minst erge: de vrijdagse visschotel bezorgt menige Brit nog steeds nachtmerries.
Nee, dan Frankrijk. Daar schuiven de kinderen vanaf de maternelle (kleuterschool) elke dag aan voor een smakelijke lunch van drie gangen, vaak nog ter plaatse bereid in de keuken van de school.
Na een valse start lijkt Oliver’s programma aan te slaan. Ook hier veel fruit en groente (een aantal scholen verbouwt ze zelf in de schooltuin), geen of minder vette sauzen, geen cola maar water – het klinkt allemaal zo voor de hand liggend, maar er gaat kennelijk een decennium overheen voordat zulke plannen op de rails staan.
In Amerika strijden Michelle Obama en Alice Walters (SlowFoodUSA) voor gezondere lunches en meer schoolgardens. Uit de Verenigde Staten komen gunstige berichten over de kwaliteit van schoolmaaltijden.
De spookverhalen zijn bekend. Meer nog dan in Europa heeft de voedselindustrie een stevige vinger in de pap als het gaat over eten op school. Dieptepunt was de classificatie van een pizza met twee eetlepels tomatenpuree als groente. Geen wonder dat bijna éénvijfde van de Amerikaanse kinderen lijdt aan obesitas.
Maar het lijkt er op dat de decennialange trend in Amerika (vetter, zouter, zoeter plus veel te grote porties) doorbroken is. Media berichten dat strengere regels voor schoolmaaltijden, die in 2012 van kracht werden, vrucht beginnen te dragen. Bijna 80 procent van de scholen serveert tegenwoordig twee of meer (echte) groentes, en in tweederde van de schoolkantines is er keuze in het fruit. In één schooldistrict in Philadelphia is zelfs sprake van niet-gefrituurde chips.
Het lijkt te helpen. Obesitas komt de laatste jaren minder voor onder jonge kinderen en kinderen uit achterstandsgezinnen (die het meest afhankelijk zijn van schoolmaaltijden). Nee, dan Frankrijk. Daar schuiven de kinderen vanaf de maternelle (kleuterschool) elke dag aan voor een smakelijke lunch van drie gangen, vaak nog ter plaatse bereid in de keuken van de school.
Zo ver zal het in Nederland niet komen. De lunch is hier tenslotte een ondergeschoven kind, als het om maaltijden gaat. Maar dat schoolkinderen gebaat zijn bij gevarieerd, smakelijk en gezond voedsel staat als een paal boven water.
